Diablo 4 kilka sezonów później. Piekło Blizzarda wciąż płonie?

Zanim przejdę do sedna, czyli do pytania o to, w jakiej kondycji znajduje się dziś Diablo 4, chciałbym podzielić się kilkoma spostrzeżeniami, które zainspirowały mnie do napisania tego tekstu. O tym, że w przypadku RPG znacznie bardziej wolę akcję niż taktykę, przekonałem się stosunkowo niedawno. Do tej pory sądziłem, że podchodzę do tego gatunku z otwartą głową, ale barierą okazało się dla mnie skądinąd znakomite Baldur’s Gate 3.

Żeby była jasność – to nadal gra, którą ogromnie cenię i nie potrafiłbym skierować w jej stronę żadnego poważnego zarzutu. No, może poza jednym: to doświadczenie potrafi być przytłaczające, a momentami wręcz krępujące. Styl rozgrywki, w którym trzeba analizować każdy ruch, rozważać konsekwencje i kalkulować każdą decyzję, zupełnie do mnie nie trafia. O wiele lepiej odnajduję się w działaniu spontanicznym, dynamicznym, pełnym energii. A właśnie tym są hack’n’slashe — i właśnie taka od zawsze była seria Diablo.

Uwielbiana i krytykowana

Druga rzecz, która mnie fascynuje — również od strony socjologicznej — to fenomen, że Diablo 4 potrafi być grą jednocześnie niezwykle popularną i nieustannie krytykowaną. Nie powiem, żebym ze wszystkimi zarzutami się nie zgadzał, ale na pewno nie podchodzę do nich z taką zaciekłością jak niektórzy. Mam wrażenie, że Blizzard stał się ostatnio — czy to z własnej winy, czy nie — łatwym celem do bicia.

Przyjrzyjmy się, czym było sztandarowe dzieło studia w dniu premiery, jak rozwijało się na przestrzeni kolejnych miesięcy, na czym polega specyfika jubileuszowego, dziesiątego sezonu, który cieszy się sporą popularnością — i wreszcie, jak „czwórka” wypada dziś w zestawieniu z konkurencją, zwłaszcza z nadchodzącym Path of Exile 2. Zaznaczam jednak, że piszę to z perspektywy nie tylko fana serii, ale też kogoś, kto — nazwijmy to umownie — nie należy do grona szczególnie wymagających graczy. Gram od czasu do czasu, bez presji i pośpiechu. Ta sporadyczność jest jednak dla mnie istotna, bo sprawia, że za każdym razem, gdy zasiadam do gry, chcę otrzymać od niej dokładnie to, czego oczekuję.

Diablo 4 - jak to się zaczęło

Diablo 4 od początku stawiało na sprawdzone fundamenty klasycznego hack’n’slasha — szybką, mięsistą walkę, rozwój postaci i wieczne polowanie na coraz lepszy sprzęt. Przy udziale dobrze zbalansowanego zestawu postaci. Tym razem jednak Blizzard dorzucił coś nowego: „otwarty świat”. W cudzysłowie, bo choć to wciąż nie poziom MMO, zmiana była dla serii rewolucyjna. Zamiast zamkniętych aktów i liniowych ścieżek dostaliśmy rozległe strefy Sanktuarium – pełne losowych wydarzeń, oblężonych obozów i sekretów.

Wiele nowości gra dała, ale jeden przykuł moją uwagę najmocniej. To pomniki Lilith – kamienne rzeźby rozsiane po mapie. Drobiazg, a cieszy. To jedno z moich ulubionych pobocznych zajęć: zwykłe zwiedzanie mrocznych krajobrazów i odkrywanie ich detali. Ten prosty motyw pokazuje, że Diablo 4 bardziej niż kiedykolwiek stawia na osobiste doświadczenie, nie tylko na rąbanie demonów dla lepszego łupu.

Powiewem świeżości okazała się też fabuła. Po raz pierwszy główną antagonistką została postać kobieca — Lilith, córka Mefista. Uosabia grzech, pokusę i pragnienie, a jej obecność dodała fabule emocji i symbolizmu. Zamiast klasycznej walki dobra ze złem, dostaliśmy opowieść o manipulacji i intrygach. Krytycy to docenili — podobnie jak mroczniejszy klimat, powrót do estetyki „dwójki” i dopracowaną oprawę wizualną. Nic dziwnego, że w dniu premiery Diablo 4 zebrało entuzjastyczne recenzje, osiągając 87/100 na Metacritic. Dla wielu, w tym i dla mnie, było to „najdojrzalsze i najpełniejsze Diablo” — powrót serii na tron.

Mijają sezony i docieramy do dodatku

Na przestrzeni kolejnych lat Diablo 4 rozwijało się konsekwentnie, choć nie zawsze w tempie, jakiego oczekiwali gracze. System sezonów – znany już z Diablo 3 – stał się tu sercem całej koncepcji gry-usługi. Każdy sezon przynosił nową mechanikę, poboczny wątek fabularny i zestaw aktywności mających utrzymać uwagę społeczności. Raz walczyliśmy z plugawą korupcją ogarniającą świat, innym razem oczyszczaliśmy dusze uwięzione w urnach lub mierzyliśmy się z demonicznym kultem. Nie były to może historie na miarę epickich sag, ale potrafiły przypomnieć, że nawet w hack’n’slashu drzemie miejsce na dobrą opowieść – o ile nie zginie ona w tabelkach i punktach doświadczenia.

Z sezonu na sezon Blizzard eksperymentował coraz śmielej: wprowadzał aspekty mocy, nowe drzewka talentów, wyzwania PvP czy system ulepszania ekwipunku, mający nadać sens mozolnemu zbieraniu łupów. Kulminacją tego rozwoju miał być dodatek Vessel of Hatred – zapowiadany jako nowy rozdział w historii Sanktuarium i pierwszy poważny krok naprzód. Trafiliśmy do dżungli Nahantu, a wraz z nią pojawiła się nowa klasa – Spirytysta, hybryda druida, szamana i nekromanty. Brzmiało to obiecująco, ale w praktyce – przynajmniej dla mnie – rozczarowało.

Powiedzmy wprost: dodatek, który jedynie odblokowuje fragment znanej mapy zamiast przenosić nas do nowego świata, trudno uznać za pełnoprawne rozszerzenie. Zarówno nowa lokacja, jak i postać sprawiały wrażenie czegoś, co Blizzard trzymał w szufladzie od premiery, by w odpowiednim momencie spieniężyć. Spirytysta, nie wniósł nic, co faktycznie odświeżyłoby formułę. Efektowne filmiki i ciekawy wątek fabularny nie były w stanie zagłuszyć jednego pytania: dlaczego tego wszystkiego nie dostaliśmy od początku?

Path of Exile 2, czyli oddech konkurencji na karku

Dodatek bez wątpienia dobrze się sprzedał i jeszcze przez jakiś czas Diablo 4 nie miało większych problemów wizerunkowych. Sytuacja zmieniła się diametralnie wraz z premierą Path of Exile 2 we wczesnym dostępie. O tym, że ta gra – obok Last Epoch – stanowi największe zagrożenie dla Blizzarda, wiadomo było od dawna, ale teraz stało się to boleśnie namacalne. Grinding Gear Games pokazało produkt, który – mimo że wciąż rozwijany – już na starcie oferował skalę, głębię i swobodę budowania postaci, jakiej wielu graczy oczekiwało właśnie od Diablo 4. Płynny system walki, dopracowane animacje, rozbudowane drzewka talentów i imponująca liczba klas sprawiły, że Path of Exile 2 przestało być tylko konkurencją. Stało się realną alternatywą z ambicją przejęcia tronu.

Pikanterii dodaje fakt, że choć wczesny dostęp PoE 2 jest płatny, w pełnej wersji 1.0 gra – podobnie jak poprzedniczka – będzie całkowicie darmowa. Tymczasem gracze Diablo 4 musieli zapłacić ponad 300 zł za podstawkę, kolejne 200 za dodatek, a posiadacze Xboxa – dodatkowo abonament Game Pass, by w ogóle móc grać w drużynie.

Diablo 4 po raz pierwszy naprawdę poczuło oddech rywala na karku. I to rywala o zupełnie innej filozofii. Bo jak nie zadać pytania: jak gra we wczesnym dostępie, planowana jako darmowa, może oferować więcej treści i funkcji niż tytuł AAA sprzedawany w pełnej cenie? Kontrast był uderzający. Gdy Path of Exile 2 imponowało rozmachem i bogactwem mechanik, Diablo 4 wciąż grzęzło między poprawkami balansu a kolejnymi zaproszeniami do sklepu z mikrotransakcjami. Oczywiście, Blizzard ma swój styl, swoje racje i potężny marketingowy silnik, ale trudno było nie odnieść wrażenia, że grywalność i uczciwość modelu zaczynają przeważać szalę – i to nie po stronie Diablo.

Jubileusz

Co dzieje się dalej? Diablo nie daje za wygraną. Wierni gracze wciąż trzymają się przy grze, reszta – jak to bywa – narzeka. I często mają rację, bo Blizzard sam sobie na te uwagi zapracował. Kilka sezonów później nadszedł jednak dziesiąty, nazwany Piekielnym Chaosem – moment, w którym Diablo 4 znów przypomniało o sobie i pokazało, że potrafi jeszcze przyciągnąć uwagę. Tym razem studio postawiło na bardziej ryzykowne i dynamiczne rozwiązania: Szczeliny Chaosu – zabawa emocjonująca, bo wymagająca. Pojawił się też nowy system nagród Atuty Chaosu czy zbroje pozwalające na bardziej ekstremalne konfiguracje postaci.

Powrócił także tryb Piekielnych Hord – fale wrogów nacierające z niespotykaną wcześniej intensywnością, zmuszające graczy do ciągłej czujności. Całość wieńczył nowy boss – Bartuc, Władca Chaosu – idealny symbol sezonu, w którym Blizzard wreszcie próbował czegoś odważniejszego. Co ważne, część nowości trafiła też do podstawowej wersji gry, więc zmiany nie skończyły się wraz z końcem sezonu.

Rezultaty mówiły same za siebie. Piekielny Chaos przyciągnął rekordową liczbę graczy na Steamie i najlepszy wynik aktywności od czasu premiery. Co istotniejsze, wielu z nich zostało na dłużej – retencja wyraźnie wzrosła, a gra odzyskała część dawnego blasku. To sezon, który dla wielu stał się symbolem odrodzenia Diablo 4 – pełen treści, pomysłów i energii, jakiej brakowało od dawna.

Ale choć zabawa w dziesiątym sezonie rzeczywiście potrafi wciągnąć, wciąż trudno oprzeć się wrażeniu, że Blizzard stosuje głównie kosmetykę. Sezonowa rozgrywka, będąca dziś głównym atutem endgame’u, w gruncie rzeczy opiera się na tym samym schemacie: nowa linia fabularna, kilku przewodników, farmienie reputacji i walka z kolejnym demonem katalogu piekieł. Rozległa mapa i nowinki nie są w stanie ukryć faktu, że po wielu godzinach powraca rutyna. Nawet zapowiedzi nadchodzących aktualizacji – budzące u części fanów mieszane uczucia – nie zmieniają ogólnego wrażenia: to wciąż te same klocki, tylko inaczej poukładane. Pomóc mógłby nowy dodatek, ale na ten, jak to u Blizzarda, jeszcze pewnie poczekamy.

W czym tkwi moc?

Grałem we wszystkie odsłony serii. Chodziłem po obskurnych lochach pierwszej części, zachwycałem się piaskami Lut Gholein w Diablo 2, podbijałem niebiosa w Diablo 3, a teraz – z nie mniejszym zapałem – odkrywam tajemnice Sanktuarium w Diablo 4. I muszę przyznać z pełną szczerością: to wciąż sprawia mi ogromną frajdę. Dla mnie Diablo 4 to ten rodzaj gry, do której wraca się nie po to, by coś udowadniać, lecz po prostu, by znów ruszyć w przygodę. Bez presji, bez kalkulacji, bez studiowania zawiłych systemów. I – co najważniejsze – szybko, konkretnie, intuicyjnie.

Wspomniane Path of Exile 2, choć imponujące skalą i ambicją, ma jedną cechę, która zawsze przegrywa z Diablo 4: tempo. Tam, gdzie PoE (i wspomniany we wstępie BG3) wymaga cierpliwości, Diablo daje natychmiastową satysfakcję. Czasem wystarczy kwadrans, by zdobyć nowy poziom, trafić na legendarny przedmiot, wziąć udział w legionowym wydarzeniu i wrócić do codziennych obowiązków – ale z poczuciem dobrze spędzonego czasu.

W świecie, w którym każda chwila wolnego czasu jest na wagę złota, takie doświadczenie staje się czymś bezcennym. Paradoksalnie, to właśnie schematyczność Diablo 4 czyni z niej przestrzeń bezpieczną. Grę, w której wiem, czego się spodziewać, i w której to „więcej tego samego” daje poczucie stabilności. Gdy uruchamiam Diablo, czuję się jak w domu.

Krytycy lubią wypunktowywać leniwe ruchy Blizzarda. Oczywiście, ta gra mogłaby być lepsza. Ale może właśnie dlatego, że nie sili się na rewolucję, a trzyma się sprawdzonej formuły, wciąż przyciąga miliony. Niedawno pisałem o pewnym 73-letnim graczu, który tuż przed trudną operacją wciąż mówił tylko o dziesiątym sezonie Diablo 4. Było w tym coś wzruszającego. Diablo od zawsze opowiada o walce – a demony, z którymi się mierzymy, to przecież nic innego jak nasze własne słabości. I może właśnie w tym tkwi siła, by w każdej rozgrywce dać nam namiastkę odwagi.

• Przeczytaj recenzję gry Diablo 4
• Przeczytaj recenzję dodatku Vessel of Hatred
• Przeczytaj ranking wszystkich gier z serii Diablo