Rafał Kosik – „Vertical” - recenzja

Niewygodne pytania

„Vertical” to kolejna powieść autora „Marsa” oraz serii dla dzieci i młodzieży „Feliks, Net i Nika” (za książki z owej serii otrzymywał nagrody polskiej sekcji IBBY, zajmującej się promowaniem dobrych książek dla młodych czytelników). Opisywana książka Kosika stanowi jedną z nielicznych na polskim rynku wydawniczym pozycji Hard SF, co już samo w sobie czyni ją cenną dla miłośników i miłośniczek rodzimej fantastyki. Większość naszych autorów i autorek oscyluje bowiem w kierunku rozmaitych odmian fantasy lub krzyżówek gatunkowych.

„Vertical” nie należy jednak do najczęściej spotykanego typu „twardej fantastyki”, opierającego się na roztrząsaniu aspektów techniki używanej przez potencjalne społeczeństwa przyszłości bądź skutków eksperymentów i kosmicznych ekspedycji naukowych. Opowieść Kosika nacechowana jest filozoficznymi rozważaniami na temat celu człowieka, sensu i jakości jego życia, a co bardzo ważne zostały one sprawnie wkomponowane w fabułę. Nie rażą zatem czytelników i nie kojarzą się ze sztucznymi, udziwnionymi dywagacjami, siłą nasadzonymi na warstwy utworu niczym ciasna czapka na puszystą fryzurę.

Nikt już nie pamięta, na czym właściwie polega ów Cel. Nikt też nie liczy, że dożyje do jego osiągnięcia, ale każdy musi robić swoje, by dotarły doń przyszłe pokolenia. To przerażające, klaustrofobiczne życie w małej, najwyżej stuosobowej społeczności (więcej nie zmieści się na pokładach miasta), gdzie każda osoba specjalizuje się w jednej konkretnej czynności. Wszyscy muszą współpracować ze sobą niczym trybiki w skomplikowanym mechanizmie. Jeżeli „trybik” zawiedzie, cała grupa narazi się na niebezpieczeństwo – machina nie może przecież przestać działać. Dlatego pytania - „jak”, „po co” i „dlaczego” – są niewłaściwe. Niebezpieczne. Mogą odwrócić uwagę od tego, co istotne – od Celu. W tym błędnym kole tylko piętnastoletni chłopak – Murk – odważa się drążyć niewygodne tematy i zadawać pytania. Nie jest w stanie wegetować niczym jeszcze jedno „zębate kółko”. Jego czysto ludzka ciekawość, potrzeba głębszego wglądu w rzeczywistość, stawia go na obrzeżu społeczności. Murk dowiaduje się, że znany mu stan rzeczy trwa mniej więcej od czterystu lat. Ale co było wcześniej? Kto stworzył miasta? Chłopak podejmuje dramatyczną i drastyczną w skutkach decyzję – pragnie odszukać Antycel i Konstruktorów.

Murk poznaje świat obcy dlań tak samo jak dla nas. Dzięki owemu zabiegowi możemy wespół z bohaterem zastanawiać się nad konfliktem różnych wizji rzeczywistości, poszukiwać głębszego sensu, być może ukrytego w otoczeniu, a być może... nieistniejącego. „Vertical” prezentuje dywagacje społeczno-polityczne na temat dostosowania – zarówno całej grupy do warunków, w których przyszło jej funkcjonować, jak i poszczególnych jednostek do społeczności. Jaki los czeka osobniki niedostosowane? Co oznacza „życie” i czym różni się od „wegetacji”? Czy to ma znaczenie i dla kogo? Kosik zastanawia się również nad mechanizmami historycznymi, nad daleko idącymi skutkami decyzji podjętych przez osoby ukształtowane inaczej (przez odmienne sytuacje) niż ci, których one dotyczą. Jak to często bywa, wszystko rozbija się o problem „mniejszego” i „większego” zła.

Plusy: + filozoficzne pytania + kwestie społeczno-polityczne + szereg oryginalnych pomysłów + intrygująca, złożona fabuła Minusy: - nazbyt oszczędny styl - ledwie zarysowana psychika postaci

Autor: Rafał Kosik Tytuł: Vertical Wydawnictwo: Powergraph, 2006 Wydanie: oprawa miękka, 320 str. Cena: 28,50 zł Strona WWW: http://rafalkosik.com/?page_id=35