Ian R. MacLeod - „Wieki Światła” - recenzja

Oba oblicza eteru

Autor krok po kroku wprowadza nas w industrialny świat rewolucji przemysłowej, ostatnich lat chwały cechowej arystokracji i nadchodzącej rewolty socjalistycznej. To rzeczywistość przepojona zdumiewającą magią – nie tylko na skutek talentu pisarza, ale z powodu podstawowego elementu, jakim jest eter. Substancja ta, poza nazwą, niewiele ma wspólnego z eterem etylowym, naftowym, czy nawet kosmicznym (nad którym w XIX w. usiłowano prowadzić badania): całkowicie nieważka, w dzień generuje dziwomrok, w nocy zaś płonie dziwoblaskiem. Najważniejsze jednak, że reaguje na ludzką wolę, dzięki czemu technologiczne wrota stanęły otworem. Akcja dzieje się w epoce quasi-wiktoriańskiej, a XIX wiek stanowi jedynie pozór. Jeżeli porównamy moment narodzin bohatera powieści ze „starym” kalendarzem, okaże się, iż rzecz traktuje o latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia.

Dzięki cudownemu pierwiastkowi rozpoczął się Wiek Przemysłu. Lecz odtąd wystarczy wykonać dowolną fuszerkę, podrasować eterem i zaklęciami, a źle odlane kotły i tryby maszyn będą działać i trwać, choć nie powinny. Podobnie domy i mosty wzniesione z tandetnych materiałów. Eter umożliwił postęp, po czym go zdławił. Ludzie nie potrafią żyć bez dobroczynnych skutków substancji, a egzystencja większości z nich została podporządkowana jej wydobyciu i przetwarzaniu. Tylko nieliczni spijają śmietankę, korzystając z magicznych i niezwykle drogich urządzeń oraz artefaktów. Rewolucja przemysłowa zorganizowała Anglików w niezliczoną rzeszę niższych i wyższych Cechów. Nie należący do nich „partacze” funkcjonują na marginesie społeczeństwa. Całkowicie poza jego nawiasem znajdują się „odmieńcy”, izolowani i badani w domach do złudzenia przypominających XIX-wieczne szpitale psychiatryczne. To ci, co dogłębnie poznali drugie oblicze eteru i zmienili się w potwornie okaleczone istoty, fizycznie zatracając ludzkie cechy. Czasem budzą się w nich niezwykłe moce, przez to jednak cierpią jeszcze bardziej.

Co będzie, jeśli eter się wyczerpie? Czy cała machina społeczna rozpadnie się w pył? W wykreowanym świecie, gdzie toczy się walka o prawa człowieka, ideały utopijnego socjalizmu wydają się jedyną odpowiedzią. Lecz rewolucja ukazuje, że są one tyleż utopijne, co... utopione. Zostają utopione w pragnieniu bogactwa i dominacji, bo ludzkiej natury nie da się oszukać. W utopijnych Wiekach Światła wszystko wraca do „normy”. I tylko odmieńców żal, choć niby jest im lepiej.

Autor: Ian R. MacLeod Tytuł: Wieki Światła Przekład: Wojciech M. Próchniewicz Wydanie: oprawa twarda, 400 str. Plusy: + oryginalny pomysł + myśl filozoficzna + nastrój + interesująca konstrukcja utworu + piękny język Minusy: - miejscami nazbyt ciężki styl narracji Wydawca: MAG Rok wydania: 2006 Cena: 35.00 Strona www: http://www.mag.com.pl/